Belijdenis en katholiciteit

32 Belijdenis en katholiciteit A. […] I think one thing is common to all or most of them: they intend to inhabit the one, historically real church confessed by the creeds, and could no longer recognize this in their Protestant denominations. And indeed, if the church of the creeds does not, as the Second Vatican Council put it, ‘subsist in’ the Roman Catholic Church, it is hard to think where it could. 54 Met andere woorden: als je de woorden over de kerk in de geloofsbelijdenis leest als betrekking hebbend op een reëel bestaande historische grootheid, dan kom je al gauw bij de Rooms-Katholieke kerk uit. Maar de opvatting dat de Rooms- Katholieke Kerk de katholieke kerk uit de geloofsbelijdenis is, is voor diegenen die uit overtuiging protestant blijven onaanvaardbaar. Hier liggen de twee meest hardnekkige problemen rond het begrip katholiciteit. Ik zal in het slot van deze rede proberen, ze in hun samenhang tot klaarheid te brengen. Daarbij biedt de uitspraak van Robert Jenson een mooie ingang, want Jenson zegt niet dat de kerk van de belijdenissen de Rooms-Katholieke Kerk is , maar dat deze ‘sub- sists in’ de Rooms-Katholieke Kerk. Dit is een verwijzing naar de dogmatische constitutie Lumen Gentium 8 van het Tweede Vaticaanse Concilie, waar wordt gezegd dat de kerk waarvan wij in de geloofsbelijdenis belijden dat zij één, hei- lig, katholiek en apostolisch is, zich bevindt in (La subsistit in ) de RK kerk. 55 De concilievaders kwalificeren hier de (in een voorontwerp van de vastgestelde tekst nog nadrukkelijk aanwezige) claim dat de RK kerk de katholieke kerk van de geloofsbelijdenis is . Zij preciseren het vagere ‘is,’ dat zou kunnen suggereren dat er buiten de RK kerk niets van de katholieke kerk te vinden is, omdat de Rooms- Katholieke Kerk en de katholieke kerk van het Apostolicum een restloze één op één relatie hebben. Zij doen dit door te claimen dat de katholieke kerk zich bevindt in de Rooms-Katholieke kerk. Dit betekent op de eerste plaats dat de concilievaders vasthouden aan de claim dat de katholieke kerk van de geloofsbe- lijdenis een zichtbare kerk is. Wanneer men wordt gevraagd waar zij zich 54 Robert W. Jensen, ‘An Interview with Robert Jenson,’ The Christian Century (May 2, 2007), 31- 35/000, http://www.religion-online.org/showarticle.asp?title=3405. 55 De vertaling ‘zich bevindt in’ is genomen uit: Katholiek Archief, Constituties en decreten van het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie (Leusden: Stichting Ark, 1986), 58. Voor de diverse stadia in de wording van LG, die de betekenis van de definitieve tekst nog beter uit doen komen, zie Herwi Rikhof, The Concept of Church: A Methodological Inquiry into the Use of Metaphors in Ecclesiology (London: Sheed & Ward, 1981), 11–38; Edward Schillebeeckx, Mensen als verhaal van God (Baarn: Nelissen, 1989), 206–213.