Studiemiddag Oecumenisch Forum voor Katholiciteit
De vraag of de kerk een sacrament is, roept vanouds veel discussie op in de oecumene, met name in het gesprek tussen Rome en de Reformatie. Hoe komt dat? Omdat mensen aanvoelen dat het hier niet om een theoretisch-dogmatische kwestie gaat, maar om de existentiële vraag: kan ik erop vertrouwen dat mijn kerk in haar spreken en handelen doorzichtig is tot op Gods bedoelingen? Anders gezegd: wordt er in mijn kerk iets zichtbaar van God?
Met name in een tijd waarin iedere keer weer nieuwe misbruikschandalen in de kerk aan het licht komen lijkt de uitspraak dat de kerk ‘teken en instrument van Gods genade is’ een aanfluiting. Maar niet alleen daarom, ook om andere redenen zien we om ons heen dat de kerk voor veel mensen betekenisloos geworden is, getuige de vele kerksluitingen en kerkverlatingen. Wat stelt de kerk eigenlijk (nog) voor?
Op 19 september van dit jaar overleed frère Rolf Boiten, die met zijn vrouw Georgine in de jaren vijftig de gemeenschap Oudezijds 100 aan de Oudezijds Voorburgwal in Amsterdam stichtte. Tijdens mijn kerkelijke opleiding in de jaren ’70 liep ik er drie maanden stage. Ik kreeg bagage mee voor de rest van mijn leven. In de spannende realiteit van de binnenstad van Amsterdam leerde ik wat liturgie, diaconie en oecumene is. Bij Oudezijds 100 was (en is) ieder welkom. Om, indien nodig, hulp te ontvangen, maar ook om, naar gelang ieders mogelijkheden, aan de gemeenschap een eigen bijdrage te leveren. Immers, in elke waarachtige ontmoeting verrijken wij elkaar. Ook wie hulp behoeft is een gave van God.
In het huis aan de Wallen werd de kerkelijke verdeeldheid overstegen. Als gelovige werd je herkend en verwelkomd als lid van de ene Familia Dei. Hetgeen voor ieder ruimte schiep om eigen belofte en roeping te ontdekken. Katholiciteit in optima forma. Helaas, het ruimhartige gebaar stuittte ook op de realiteit van botsende karakters. Zodat het niet altijd lukte om Gods huisgezin in vrede bijeen te houden.
Oecumenische gesprekken staan doorgaans stijf van de theologische vakbegrippen, dogmatische concepten en scherpe onderscheidingen. Dat er in de officiële dialogen überhaupt nog gezamenlijke visies op papier worden gebracht lijkt dan ook vaak een klein wonder – en even vaak is het dat ook! Het wonder heeft er dan mee te maken dat er in alle dialogen, hoe hoogtheologisch ook, de “niet theologische factoren” meespelen! Het zijn mensen die elkaar ontmoeten en die – als het goed is – in elkaar over en weer het oprechte geloof en het verlangen tot verstaan en tot naderbij komen ontdekken. Dat gebeurt, waar er tijd is voor dergelijke gesprekken, tijd voor ontmoeting. Ook tijd om je aan elkaar te irriteren, elkaar bijna kwijt te zijn en terug te winnen, elkaar uit te houden en van elkaar te leren houden. Dat is wat bij werkelijke dialogen gebeurt. Een enkel symposium leidt eerder tot uitwisseling van van tevoren vaststaande ijkpunten.
Nicea 1700 jaar
Leeskring Oecumenisch Forum voor Katholiciteit (OFK)
Het komend seizoen zal de leeskring gewijd zijn aan de herdenking van 1700 jaar Nicea die op 7 oktober 2024 van start gaat en eindigt op 7 april 2025. Het is een mooi vooruitzicht om te leren van de teksten van de Vroege Kerk, elkaar weer te ontmoeten en de reacties te vernemen bij het lezen van de teksten. We eindigen iedere bijeenkomst zoals gebruikelijk met een kort middaggebed in de kapel van het Fraterhuis.
NB De bijeenkomsten worden vanaf nu niet meer gehouden in Vleuten, maar in de Oude Refter van het Fraterhuis, Schorteldoeksesteeg 1, 3732 HS De Bilt (op de grens De Bilt-Zeist). Voor de aanrijroute zie beneden!
Aanmelding
Aanmelden voor de leeskring (noodzakelijk met het oog op de koffie/thee!) door overmaking van € 45,00 per persoon op rekening nummer IBAN NL58INGB0006489634 ten name van Oecumenisch Forum voor Katholiciteit ovv leeskring Nicea 1700 jaar.
De teksten (door Paul Wansink)
Komend jaar is het 1700 jaar geleden dat het eerste oecumenische concilie gehouden werd in Nicea vlakbij Constantinopel. Het concilie vond plaats op instigatie van de eerste christelijke keizer, Constantijn. De aan het concilie gerelateerde belijdenis (in zijn huidige vorm iets later vastgesteld) is de enige belijdenis, die door alle kerken erkend wordt. We willen dit jaar in onze kring stilstaan bij deze belijdenis, haar ontstaansgeschiedenis en haar actualiteit. Daardoor is de opzet van onze kring iets anders dan normaal. We lezen niet één tekst met elkaar, maar verschillende. We sluiten bovendien af met een hedendaagse bezinning over de betekenis van ‘Nicea’ juist ook in de liturgie.
Trump zei dat hij ‘God aan zijn kant had’ toen de kogel hem zijdelings en niet dodelijk raakte. Biden zei alleen met zijn verkiezingscampagne te stoppen ‘als God vanuit de hemel tegen mij zegt dat ik dat moet doen”, en Patriarch Kyrill beschouwt Poetin als ‘een Godsgeschenk’.
Ik heb geen opperrabbijn, geen paus, geen patriarch, geen Wereldraad van Kerken, geen bisschop, geen dominee, niemand gehoord die daartegen in het geweer kwam.
En ik dacht: er zou toch vanuit de kerk(en) eens iets gezegd moeten worden over het Godsbeeld dat de machthebbers van deze wereld hebben en dat ze gebruiken ter rechtvaardiging van hun daden. Een beetje catechisatie vanuit de kerken zou de wereld veel goed kunnen doen. Dan zou de kerk echt een sacrament zijn en er zijn ten dienste van de wereld als een kompas waarop je varen kunt.
Maar de kerken houden zich wijselijk stil, want wat hebben we in de geschiedenis anders laten zien dan onenigheid, scheuringen en afsplitsingen. En dus is geloof een privé-zaak geworden. Iedereen mag zelf weten wat voor God hij/zij dient en wat hij/zij gelooft. Ondertussen heeft dat ‘privé-geloof’ van de machthebbers van deze wereld grote gevolgen voor de levens van ontelbaar veel mensen.
Oecumenisch Forum voor Katholiciteit
p/a Oud-Katholieke Kerk van Nederland
Koningin Wilhelminalaan 3
3818 HN Amersfoort
info@forumkatholiciteit.nl of
via het contactformulier