Toen de Allerhoogste neerdaalde in Babylon
verwarde Hij de talen en verstrooide Hij de volkeren.
Toen Hij echter de tongen van vuur verdeelde
riep Hij allen tot eenheid.
Laat ons daarom één van stem de heilige Geest verheerlijken.

(uit de orthodoxe liturgie van Pinksteren)

 De afgebeelde ikoon is geschilderd door Simeon, de zoon van Teofanes van Kreta, toen hij samen met zijn vader en zijn broer de ikonostase voltooide van het Stavronikita klooster op de berg Athos (1546). Het is de ikoon van de nederdaling van de heilige Geest over de apostelen.
(Hand. 2:1-3). Er zijn twaalf apostelen afgebeeld, ieder met behoud van zijn eigen individualiteit en tegenstellingen misschien, en toch een gemeenschap. In hun hand de blijde boodschap: voor de evangelisten zijn dat de boeken van het evangelie, voor Paulus zijn verzamelde brieven, voor anderen de profetische rollen van de verkondiging. De twaalf afgebeelde apostelen zijn niet precies de ‘echte’ die Jezus had uitgekozen (Mk 3:16-19). Ook de evangelisten zitten erbij, Markus en Lukas, en ook Paulus. Drie anderen vallen dus uit. Dat hindert niet. De bank waarop ze zitten loopt door. Ook voor ons is er plaats, op diezelfde bank. Ook de wereld is aanwezig: in de ruimte onder de halfronde bank waarop de apostelen zitten zien we een koninklijke figuur. Hij staat. Naast hem staat geschreven ‘kosmos’ (wereld): de hele wereld deelt in het heil. Daarom draagt hij in zijn armen een witte linnen doek met daarop twaalf schriftrollen: het evangelie zal door de apostelen worden doorgegeven aan alle mensen van alle tijden en alle plaatsen. Pinksteren is het feest van de katholiciteit!

Naar aanleiding van de reacties op de presentatie kon er een koers uitgezet worden voor het Oecumenische Forum voor Katholiciteit, die als volgt verwoord is:

1. Het Oecumenisch Forum voor Katholiciteit is geen beweging, club of vereniging naast andere en zeker niet de zoveelste groep die door zijn bestaan alleen al de zaak van de oecumene nog onoverzichtelijker maakt dan ze al is. Het betreft een zeer losse structuur die het mogelijk maakt voor christenen aandacht te vragen voor het belang
   van de katholiciteit van de kerk in het oecumenisch proces. Daarom zijn steunbetuigingen op de site van groot belang, maar deze hebben niet de betekenis van een aanmelding als lid.
2. Het OFK wil dus werven voor het idee van de katholiciteit als een kwaliteitskenmerk van de kerk. Katholiciteit verwijst niet naar een of ander cultuurtje, maar ver
   daarbovenuit naar een van de wezenskenmerken van de kerk. Tegen deze achtergrond moge het duidelijk zijn dat het werken aan de katholiciteit van de kerk het oecumenisch proces van het naar elkaar toe groeien van kerken en geloofsgemeenschappen zal verstevigen.
3. Het OFK wil christenen interesseren voor het idee van de katholiciteit. Het herkent het werken van de Geest uitdrukkelijk in christenen van alle tradities. Het Appel is
   daarom ook een open tekst. Het is geen manifest, maar een oproep en een uitnodiging om samen tot verdere gedachtewisseling te komen.
4. Uitdrukkelijk zoekt het OFK bij deze gedachtewisseling het geloofsgesprek . Dat wil zeggen dat veel waarde wordt gehecht aan het inbrengen van de eigen geloofs- en
   kerkervaring. Het OFK wil gezamenlijke reflectie op die ervaring stimuleren en daarbij de vraag centraal stellen hoe een en ander bijdraagt aan de katholiciteit van de
   kerk.

Geen roomse claim op katholiciteit

Een van onze eerste activiteiten was via de website op te roepen om bezwaar te maken tegen de aanvraag van de RKK om op het wereldwijde web exclusief de extensie .catholic te mogen voeren. Deze oproep riep nogal wat reacties op, onder meer van dr. Arjan Plaisier, scriba van de PKN, die op de website van de PKN een column schreef onder de titel ‘Wie is katholiek’? (zie www.pkn.nl/aktueel/nieuws/wie-is-katholiek). Ook gaf onze actie prof. dr. Marcel Sarot, hoogleraar Fundamentele Theologie aan de universiteit van Tilburg, aanleiding om er in zijn inaugurele rede, getiteld Belijdenis en katholiciteit, uitvoerig op in te gaan. De auteur stelt dat ons protest een schoolvoorbeeld is van miscommunicatie: protestanten gebruiken de term katholiek als bijvoegelijk naamwoord (predicatief), terwijl rooms-katholieken de naam vooral
als eigennaam gebruiken. Volgens ons is het laatste woord daarover nog niet gezegd en zou het interessant zijn met dr. Sarot het gesprek aan te gaan. Voor een samenvatting van zijn rede kunt u terecht op onze website.

Contact met de Nationale Synode

Zoals wellicht bekend organiseert de werkgroep Geloofsgesprekken van de Nationale Synode, een protestants forum dat het geloofsgesprek tussen christenen wil bevorderen, overal in het land regionale huiskamergesprekken, waar christenen van allerlei tradities met elkaar in gesprek zijn over over geloof, leven en oecumene (zie
www.nationalesynode.nl/geloofsgesprekken). De werkgroep is ook betrokken bij het onlinediscussieforum www.geloofsgesprek.nl. Daar beheert zij onder meer het subforum ‘Katholiek leven’, waar momenteel een discussie gaande is over de vraag ‘wat is katholiek’?

Wij moedigen ondertekenaars van het Katholiek Appel van harte aan daarin te gaan participeren.

De kerk, het ene Lichaam van Christus?

Enkelen van ons bezochten op 17 april de studiemiddag van de Confessionele Vereniging over de oecumenische aspecten van het vorig jaar verschenen boek over de kerk van prof.dr. A. van de Beek, Lichaam en Geest van Christus. Het thema van de conferentie was: Protestants Katholiek en Rooms Katholiek: Samen op weg door de crisis? Hoofdspreker was de auteur zelf, coreferenten waren mgr. dr. J.H.J. van den Hende, RK bisschop van Rotterdam, en dr. A.J. Plaisier, scriba van de PKN. Van de Beek stelde dat we een punt moeten zetten achter de wederzijdse 16e eeuwse excommunicaties om samen verder te gaan als één kerk naar het model van de vroege kerk. Noch protestanten noch rooms-katholieken zijn ‘katholiek’: we zijn allebei stukken van de ene Kerk en stukken kunnen nu eenmaal niet ‘het geheel’ d.w.z. katholiek zijn. Daarom pleitte hij voor de vorming van een soort ‘regionale synode’ van protestanten binnen de Kerk van Rome, net zoals er in de vroege kerk betrekkelijk zelfstandige kerken bestonden binnen de ene Kerk, met deels eigen gebruiken en eigen ‘regionale’ belijdenissen. Volgens mgr. Van den Hende betekent ‘katholiek’ niet zozeer dat je bij Rome behoort, maar vooral dat je bij Christus behoort. De katholieke kerk ‘bevindt zich’ wel in de RK kerk, maar valt er niet mee samen. Daarom gebruikt hij voor zijn kerk liever de aanduiding ‘rooms-katholiek’ dan ‘katholiek’. Dr. Plaisier, die het boek van Van de Beek ‘de belangrijkste bijdrage aan de oecumene in de laatste tien jaar’ noemde, stelde dat
voor hem bisschoppen geen struikelblok vormen, net zo min als de bisschop van Rome. ‘Als Rome echter vasthoudt aan de voorwaarde om eenheid te verbinden aan gehoorzaamheid aan de stoel van Rome zoals die nu functioneert, zal er nooit eenheid komen. Dan weigert Rome katholiek te worden’. Ook hier bleek weer dat het in de oecumene uiteindelijk gaat om de vraag naar de katholiciteit.