Andreas Wöhle (predikant, docent Lutherana PthU, president Evangelisch-Lutherse Synode in de Protestantse Kerk in Nederland) reageerde op 15 juni in het ND op een essay van Jasper van den Bovenkamp (De protestantse flirt met het rooms-katholicisme wil maar niet uitmonden in een vaste relatie).

"De protestantse flirt met het rooms-katholicisme wil maar niet uitmonden in een vaste relatie", schreef Jasper van den Bovenkamp in een essay. Hij onderschat echter de reikwijdte en diepte van de protestants-katholieke traditie. (Nederlands Dagblad, 10-06-22) Het is een vlot geschreven stuk met grappige delen en soms ook raak. Thema: de zogenaamde flirt van protestanten met de vormtaal uit het ‘papenland’ (citaat). De auteur geniet merkbaar van zijn eigen clichés, zodat hij nadere kennis van het protestantisme in de breedte niet nodig acht. Want inderdaad zijn er, sinds de liturgische vernieuwingsbewegingen vanaf 1911, veel belangrijke stappen gezet in de richting van een oecumenisch-katholieke vormtaal van het protestantisme.

Fokke Wouda
Promovendus oecumenische theologie aan Tilburg University - ND 3 mei 2021

Oecumene is het hart van de katholiciteit
Proeftuinen als de Amersfoortse gemeenschap Het Brandpunt, waarbij kerken in elkaar vervlochten raken, zijn onmisbaar voor de realisatie van katholiciteit als kenmerk van de kerk.
Het Nederlands Dagblad (27 april 2021) berichtte over de terugtrekking van de Rooms-Katholieke Kerk uit de oecumenische samenwerking in Het Brandpunt op last van kardinaal Eijk. Een besluit dat met ontluistering is ontvangen in de Amersfoortse gemeenschap, een gezamenlijk initiatief van de Protestantse Kerk in Nederland en de Rooms-Katholieke Kerk. Het is tekenend voor de situatie in de oecumene, die lijdt onder de krimp die de meeste kerkgenootschappen treft. Hierdoor zijn er minder financiële en personele middelen beschikbaar, waardoor het streven naar eenheid op een zijspoor lijkt te komen. Het resultaat: krimpende gemeenschappen die zich terugtrekken op het eigen erf in plaats van gezamenlijk de uitdagingen van deze tijd aan te gaan, gesteund door Jezus’ gebed ‘opdat zij allen één zijn’ (Johannes 17:21).

Uit de kerstgroet van het Oecumenisch Forum voor Katholiciteit

In de Amerikaanse krant The Post stond op 1 juni jl. een artikel met de kop ‘Why Dietrich Bonhoeffer is essential lockdown reading’. Zonder te suggereren dat de situatie van Bonhoeffer in zijn cel ook maar een moment te vergelijken zou zijn met de lockdown waarin wij dit jaar het kerstfeest moeten vieren, kunnen we wellicht toch het een en ander van Bonhoeffer leren, als het gaat om de vraag hoe wij in 2020 kerstfeest zullen vieren, zonder uitgebreid familiebezoek of misschien zelfs wel helemaal alleen.

Houd de belangrijke theologische term ‘katholiek’ zuiver.

Reactie van Joris Vercammen, voorzitter van het OFK, op een in het Nederlands Dagblad verschenen artikel van Hendro Munsterman d.d. 31-10-20:

De bewering dat de term katholiek ‘rommelig’ en ‘verwarrend’ zou zijn, zoals Hendro Munsterman stelt (ND, 31 oktober), onderschrijven wij niet. Munsterman zelf heeft inderdaad de nodige moeite die belangrijke theologische term zuiver te houden, maar dat is een andere zaak.
Het is nu precies aan de oecumenische beweging van de laatste decennia te danken dat de term ‘katholiek’ veel minder tot een eigennaam geworden is dan hij voorheen was. Dat we ons ervan bewust zijn dat de term een geschiedenis heeft, blijkt uit wat we geschreven hebben in ons Katholiek Manifest uit 2012: ‘Wij beseffen dat woorden als ‘katholiek’ en ‘katholiciteit’ belast zijn en soms weerstand oproepen. Toch zijn ze onvervangbaar, omdat ze uitdrukken wat wezenlijk is voor de kerk.’

Het tijdschrift Perspectief heeft een nummer uitgebracht met bijdragen van enkel vrouwelijke theologen. Dit naar aanleiding van de ophef rond de uitgave van het boek ‘Spirituele oecumene, over de vele vormen van gezamenlijke en individuele omgang met God’. In dit boek komen 52 theologen aan het woord, van wie er 2 vrouw zijn. Dat er wel degelijk vrouwelijke theologen zijn die over deze thematiek belangrijke dingen te zeggen hebben, mag blijken uit dit nummer met meningen, indrukken en ervaringen van protestantse en katholieke vrouwen. Idelette Otten, bestuurslid van het Oecumenisch Forum voor Katholiciteit, publiceerde een bijdrage met de titel: "Mijn protestantse identiteit kan ik alleen katholiek dragen".

Marinus de Jong en Barend Kamphuis• 

De katholiciteit en de eenheid van de kerk moeten meer dan nu factoren van gewicht zijn bij het doen van kerkelijke uitspraken over de rol van de vrouw in de kerk.

Het beleidsrapport deputaten M/V in de kerk voor de synode 2014 van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) heeft al een hoop stof doen opwaaien.

1. Persoonlijke inleiding

Het thema ‘katholiciteit’ boeit mij al jaren. Dat heeft te maken met mijn levensloop. Daarom wil ik eerst iets over mezelf vertellen. Ik ben een grensganger en leef al meer dan dertig jaar op de grens van rooms-katholicisme en protestantisme. Ik noem me graag ‘hervormd-katholiek’ of ‘pro-teliek’ (W. Barnard), omdat ik me niet wil neerleggen bij de tragische scheiding die zich voltrokken heeft tussen Rome en de Reformatie en ik het als mijn ‘roeping’ zie de goede dingen van beide tradities bij elkaar te brengen, te integreren.

Wij belijden dat de kerk algemeen is. Dat is een vertaling van het woord ‘katholiek’. Terzake van de betekenis van dit woord moet men verschillende kanten uit denken.

De meest eenvoudige betekenis ligt daarin dat in de kerk de verschillen tussen de mensen geen wezenlijke en doorslaggevende rol spelen. Er zijn heel wat van dergelijke verschillen. Zo bij voorbeeld het verschil in leeftijd, het verschil in geslacht, het verschil in stand of in ontwikkeling, het verschil van natie of ras. Door al deze verschillen schrijdt de kerk in haar katholiciteit heen. Zij omvat mensen van alle leeftijden, van beide geslachten, van alle klassen in sociaal en intellectueel opzicht, van alle volkeren en rassen.

Academische voordracht gehouden op 3 november 1936 in de aula van de universiteit van Bazel door Karl Barth.

Het theologisch denken heeft net als het medische, militaire en artistieke denken zijn eigen opgelegde zakelijkheid. Net als elk ander denken zoals bijvoorbeeld in de techniek, de handel, de opvoeding, de sport of de politiek is het een door haar object bepaald en gebonden denken. Het kan een zeer gevarieerd denken zijn, zus of zo gekleurd door de verschillende omstandigheden of door de verscheidenheid van menselijke individuen, maar het is nooit overgelaten aan zichzelf, aan de tijdgeest of aan de willekeur van individuen.

Enkele fundamentele aspecten die onderbelicht zijn

lezing door Prof. Dr. R. Boon uit Amsterdam gehouden tijdens de vergadering van de Liturgische Kring op 22 maart 2010 in de Bergkerk te Amersfoort.

Katholiciteit in beeld en symbool

Bij de woorden “katholiek” en “katholiciteit” denk ik onwillekeurig aan Vezelay, Autun, Chartres, Amiens, Reims. Het zijn monumenten van universaliteit, alomvattendheid, inclusiviteit. Wie zo’n kathedraal betreedt of zich bevindt onder de hoog oprijzende gewelven, ontmoet een overweldigend ikonografisch geheel op de muurvlakken, zowel binnen als buiten. Een continuüm van gestalten en voorstellingen representeert het menselijk bestaan, het dagelijks bedrijf, wetenschap en techniek, de kunsten, deugd en ondeugd, de wereld der volken, fauna en flora, de hemelsferen, de machten der duisternis.