Kon in de Nieuwsbrief van december vorig jaar nog vermeld worden dat de kans groot is dat de Protestantse Kerk in Nederland vrijwel zeker het bisschopsambt gaat invoeren – nu we een jaar verder zijn is duidelijk geworden dat het feest niet doorgaat: de PKN krijgt geen bisschoppen.

Ik heb daar een dubbel gevoel bij: aan de ene kant betreur ik het. Nu toch de hele kerkstructuur op de schop gaat was het de tijd geweest om meteen maar door te pakken. Ik vond het opvallend dat de scheidende scriba van de kerk, dr. Arjan Plaisier, zich de laatste tijd in woord en geschrift zeer positief uitsprak over een ‘predikant-bisschop’, een door de classicale vergadering benoemde predikant met bepaalde bisschoppelijke taken. Ook in de door Plaisier geschreven nota Kerk 2025 – een stap verder staan alleen maar goede dingen over deze figuur. In zijn slotconclusie stelt hij zelfs dat de naam predikant-bisschop de meest logische zou zijn.

Toch staat even verderop in diezelfde nota dat het moderamen van de synode de voorkeur geeft aan de naam regiovoorzitter. Het lijkt erop dat de scriba door het moderamen is teruggefloten. Waarom? Omdat men bang was voor mogelijke weerstand tegen het woord ‘bisschop’ in de titel predikant–bisschop. Dat riekt immers naar hierarchie. En daar zijn protestanten allergisch voor. Dus ziet men ervan af. ‘Wellicht is de tijd er nog niet rijp voor’.

Ik vind het onbegrijpelijk dat kerkelijke bestuurders, die geacht mogen worden te weten dat er in de oecumene ook niet-hierarchische bisschopsprofielen ontwikkeld zijn (b.v. in de Kerk van Zuid-India), zich op deze manier door onberedeneerde angst laten leiden. De journalist Daniël Gillissen formuleerde het in het Nederlands Dagblad van 21 april haarscherp: ‘Het is overduidelijk dat de Protestantse Kerk niet zit te wachten op een bisschop in de negatieve zin van het woord. Maar om op basis van de onderbuik de meest logische keuze niet te maken is vreemd’.

Maar de door het moderamen voorgestelde kleurloze naam regiovoorzitter is het ook niet geworden: in de novembersynode is gekozen voor de naam classis-predikant – eveneens een kleurloze en voor buitenstaanders onbegrijpelijke naam. Dan was de titel moderator, zoals we die kennen uit de Church of Scotland, heel wat beter geweest. Maar blijkbaar wilde de synode duidelijk maken, dat de PKN een gereformeerde kerk is en blijft. De classis geldt immers in het gereformeerde kerkrecht de grondvergadering van de kerk. En zo zijn we weer terug bij af.

Toch ben ik achteraf gezien blij dat de bisschop er niet komt – althans de bisschop zoals men die voor ogen had. Het was toch een compromisfiguur geworden, geen boter en geen vis. Kortom een figuur die de katholieke allure mist. Intussen blijft het wel jammer dat de synode de kans voorbij heeft laten gaan om het schip van de PKN in meer oecumenisch-katholiek vaarwater te sturen. Zij zou er wel bij varen. Maar, wie weet, gaat

de nieuwe scriba dr René de Reuver, een katholiek denkend teholoog, van wie bekend is dat hij een voorstander is van invoering van het bisschopsambt, dit punt opnieuw op de synodale agenda zetten…