In september nam Dr Barend Kamphuis, lid van de stuurgroep van het OFK, afscheid als hoogleraar systematische theologie aan de Theologische Universiteit in Kampen. Het feit alleen al dat deze vrijgemaakt-gereformeerde theoloog lid is van het OFK geeft aan dat het thema katholiciteit heel belangrijk voor hem is.

Het zegt ook iets over de veranderde visie op de kerk die zich de laatste jaren heeft voltrokken binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKv) - of misschien moet ik zeggen: de veranderde visie op katholiciteit binnen die kerk. Wie daarvan een goed beeld wil krijgen leze het derde deel van de feestbundel die Kamphuis bij zijn afscheid werd aangeboden:

Weergaloze kennis. Opstellen over Jezus Christus, Openbaring en Schrift, Katholiciteit en Kerk, Boekencentrum 2015. Dit deel begint met een uitdagend artikel van Bram van de Beek, ‘Katholiciteit en Kerk. Vrijgemaakten en ecclesiologie’, waarin hij de visie van Klaas Schilder, de grondlegger van de GKv, vergelijkt met die van Barend Kamphuis. Het is niet zo dat Kamphuis Schilders typisch katholieke opvatting, dat er maar één ware kerk kan zijn, heeft losgelaten. Ook volgens Kamphuis is er maar één waarheid – Christus – maar die ene waarheid laat zich niet zo maar identificeren met een geïnstitutionaliseerde kerk. Dat wist Schilder ook
wel, maar Kamphuis heeft meer dan Schilder oog voor de onvolmaaktheid van de kerk en voor haar gebrokenheid. In de tijd tussen hemelvaart en wederkomst is kerk zijn altijd onderweg zijn. Voor Kamphuis is dat echter geen argument tegen, maar juist een stimulans vóór het zoeken naar de eenheid van de (zichtbare) kerk. Daarom is hij betrokken bij de orthodoxgereformeerde Nationale Synode, maar doet hij ook enthousiast mee in het OFK. Van de Beek vindt trouwens wel dat de vrijgemaakten ten gevolge van congregationalistische en evangelische invloeden het katholieke erfgoed van Schilder dreigen te verkwanselen en beschouwt diens ecclesiologie daarom als een broodnodig tegenwicht. 

Ook uit de andere artikelen van deze feestbundel blijkt dat de GKv – mede geïnspireerd door Kamphuis – een opmerkelijke openheid vertonen naar de oecumene. Niet alleen de namen van Calvijn, Herman Bavinck en Abraham Kuyper passeren de revue, maar ook die van Augustinus, Karl Barth en vooral Dietrich Bonhoeffer, de grote liefde van Kamphuis. Aan hem zijn maar liefst vier artikelen gewijd. Maar het meest opvallend is de naam van bisschop John D. Zizioulas van Pergamum, vertegenwoordiger van de kerk die wel het verst van de GKv afstaat (of toch niet?): de Oosters Orthodoxe Kerk. Aan deze toonaangevende theoloog wijdt Paul Voorberg een goed leesbaar artikel, dat bij mij de volgende overweging opriep. Net als voor Schilder en Kamphuis is katholiciteit voor Zizioulas een eschatologische grootheid. Maar volgens Zizioulas wordt die katholiciteit zichtbaar in de eucharistie onder voorzitterschap van de bisschop als representant van de verheerlijkte Christus. Dat is ook het uitgangspunt van het Katholiek Appel, het visiedocument van het OFK. Ik ben eigenlijk best benieuwd hoe deze orthodoxe visie op
katholiciteit zich verhoudt tot de visie van de vrijgemaakte Kamphuis, die ook ondertekenaar is van het genoemde Katholiek Appel…