Marinus de Jong en Barend Kamphuis• 

De katholiciteit en de eenheid van de kerk moeten meer dan nu factoren van gewicht zijn bij het doen van kerkelijke uitspraken over de rol van de vrouw in de kerk.

Het beleidsrapport deputaten M/V in de kerk voor de synode 2014 van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) heeft al een hoop stof doen opwaaien.

Veel van deze discussies gaan, net als het rapport zelf, over de verhouding van de Bijbel tot de hedendaagse cultuur. Het is ons inziens van belang om de discussie ook te bezien vanuit de katholiciteit van de kerk, een aspect dat in de reacties nog nauwelijks aan de orde is geweest. Iedere zondag wordt in veel kerken het geloof beleden in de ene heilige katholieke (of algemene) christelijke kerk. Letterlijk betekent katholiek ‘over de gehele bewoonde wereld’ of ‘over het geheel genomen’. De vroege kerk heeft er onder meer mee willen aanduiden dat de kerk van Christus van alle tijden, van alle plaatsen en voor alle mensen is.

Serieus nemen

De belijdenis van eenheid hangt hiermee sterk samen. De kerk die belijdt katholiek te zijn, zoals ook de GKv, doet er goed aan om wanneer zij kerkelijke uitspraken doet haar katholiciteit zeer serieus te nemen. De kerk is katholiek of zij is niet, net zo goed als dat zij apostolisch (verbonden met de leer van de apostelen) is of niet is. Een kerkelijke uitspraak over de vrouw in het ambt is ook in dit licht betekenisvol. Enerzijds gaat het in de katholiciteit er dus om dat iedereen bij de kerk hoort. Dit aspect krijgt terecht volle aandacht in het rapport. Als het waar is dat door de vrouw niet in het ambt te hebben ‘de voortgang van de verkondiging van het evangelie onnodig zou kunnen worden gehinderd’, dan schaadt dit de katholiciteit van de kerk.

Gehele kerk

Anderzijds gaat het hier om de vraag hoe de gehele kerk van Christus, die katholiek is, zich opstelt met betrekking tot de vrouw in het ambt. En, sterk daarmee samenhangend, wat het doet met de eenheid van de kerk. De vorige synode heeft dit aspect ook  geformuleerd in haar opdracht aan de deputaten om ‘goede aandacht te geven aan uitspraken van verwante kerken in binnen- en buitenland’. Vervolgens concluderen de deputaten in het rapport: ‘Het geheel van onze buitenlandse zusterkerken overziende wordt duidelijk dat geen van de zusterkerken vrouwen in een regeer- of leerambt kent, of daartoe momenteel neigt.’ En dan gaat het alleen nog maar om het relatief kleine groepje zusterkerken.

Veel meer kerken

Want deze uitspraak gaat op voor veel meer kerken in de wereld. Dichtbij het merendeel van de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk, de Hersteld Hervormde Kerk en ook de Gereformeerde Kerken (hersteld), talloze evangelische en charismatische kerken. En nog meer wereldwijd: de rooms-katholieken, de oosters-orthodoxen, veel presbyterianen overzee, en helemaal in Afrika en Azië zijn er veel kerken waar de vrouw niet als ambtsdrager optreedt. Zeer velen van over de hele bewoonde wereld die wij in Christus herkennen en die dus deel zijn van de ene katholieke kerk nemen de vrouw in het ambt niet voor hun rekening.

Goede argumenten

Ditzelfde geldt voor de kerk van alle tijden. Tot aan halverwege de vorige eeuw was er van een vrouw in het ambt meestal geen sprake. Dus ook als het herstel van de ene katholieke kerk ‘onnodig zou kunnen worden gehinderd’ schaadt dat de katholiciteit van de kerk. Wij zijn niet alléén christen. De hele kerk leest en leeft uit de Schrift. De Geest werkt in de kerk over de hele wereld. Dat is het luisteren waard.

Ligt nu voor ons al vast wat de synode moet uitspreken?
Geenszins. In het rapport staan veel goede argumenten die de conclusie van het rapport kunnen rechtvaardigen. De ene katholieke kerk sluit pluraliteit niet uit en culturele diversiteit in verschillende tijden en plaatsen kan pluraliteit rechtvaardigen. Het gaat ons erom dat de katholiciteit en de eenheid van de kerk naast de heilige Schrift, geïnterpreteerd in de hedendaagse cultuur, factoren van gewicht moeten zijn bij het doen van kerkelijke uitspraken, meer dan in het rapport en in de discussie tot nog toe is gebeurd.

*resp. student en hoogleraar systematische theologie aan de Theologische Universiteit