Een zonnige zondag in de Paastijd, in het zuiden van de Bourgogne, in het kleine middeleeuwse stadje Saint-Gengoux-le-Nacional. Op zaterdag al las ik de aankondiging dat er in de kerk eucharistie zou worden gevierd. Van een eerdere pelgrimage door Frankrijk wist ik hoe weinig vanzelfsprekend het is dat in oude kerken van stadjes en dorpen op zondag nog het brood van het woord en het brood van de tafel worden uitgereikt. Mijn verwachtingen waren niet hooggespannen, op vele plaatsen immers kwijnt de kerk.

Tot mijn verwondering vulde de kerk zich met vele gelovigen, waaronder jonge volwassenen en gezinnen met kinderen. Het voorgaan van de priester werd gekenmerkt door zorgvuldige aandacht: aandachtig sprak hij de woorden en voltrok hij de rituelen, aandachtig richtte hij zich in zijn preek tot de gemeente. De aandacht van de voorganger maakte de cantor en de lector, maakte heel de gemeente aandachtig. Zonder pretentie maar eerbiedig werd eredienst gehouden met de schoonheid van de eenvoud. Zorgvuldig werden de gebeden uit de traditie gezegd en de gezangen door cantor en gemeente gezongen. Deze viering was duidelijk niet bedoeld om event te zijn, werd niet opgeleukt, bood geen platform aan gretig zichzelf profilerende ego’s, maar schiep ruimte voor de ontmoeting met de Levende, die verwacht en begroet werd. Er heerste het soort ordening dat niet beklemt maar bevrijdt, dat openmaakt voor de lof van God en het heil van mensen. In de liturgie worden wij geordend naar het komende rijk van God, beleefde ik.

Het gaat richting Pinksteren. De Geest wil waaien. Wat de Geest beademt komt tot leven. Nieuw leven ontstaat. Nieuw valt niet samen met de laatste mode, nieuw reikt verder dan bij-de-tijds. Het nieuwe hoeft niet per se zo nieuw te zijn. ‘Alles’ wordt nieuw: het nieuwe schiet ook in het oude, uit oude schatten wordt het eeuwig jonge opgediept. De liturgie van de eeuwen laat zich graag het heden binnensluizen om als een stroom van leven het hart van actuele gelovigen te verblijden. Hoogte en diepte en lengte en breedte van wat allang gegeven was zet ons hier en nu op het spoor naar morgen. Reculer pour mieux sauter — om goed de sprong te maken de toekomst in moeten we blijkbaar steeds weer terug naar wat eerder is gehoord, ontdekt, ontvangen.

De eucharistieviering in St. Gengoux werd een verrijzeniservaring: Hij leeft, ook hier leeft Hij! Hij leeft in een 12e-eeuwse kerk, in ‘gewone’ liturgie die zonder toeters en bellen met liefdevolle concentratie wordt gevierd. Hier kom ik thuis, dit is even Jeruzalem.

Henk Gols,
emeritus predikant Protestantse Kerk in Nederland