Maria Boodschap, 25 maart, viel dit jaar tijdens ons verblijf in het klooster. Samen met de monniken en andere gasten hebben wij dit toen ook gevierd. Wij, dat wil zeggen een groep derdejaars bachelorstudenten van de Theologische Universiteit Kampen, met twee docenten als begeleiders. Het was in ieder geval voor mij de eerste keer dat ik dit feest bewust meemaakte.
Kun je als protestant dit feest eigenlijk wel meevieren? De datum hoeft geen probleem te zijn. We vieren Kerst ook gewoon op 25 december, waarom dan niet 9 maanden eerder de aankondiging ervan? En er zijn heel veel redenen om juist dan de aandacht te richten op Maria.
Als protestant wil je leven bij het sola gratia – alleen door genade. En Maria is begenadigd, zoals de engel zegt (Luc. 1:28). Op een feestdag voor haar vier je de wonderlijke genade die haar door God is geschonken. Sola fide: want ‘Gelukkig is zij die geloofd heeft dat de woorden van de Heer in vervulling zullen gaan’ (Luc. 1:45). Elizabeth zegt dat over Maria in tegenstelling tot haar man Zacharias. Maria als voorbeeld, om alleen in geloof te leven. Sola scriptura: dan ook de bijbel serieus nemen als Maria daarin zeggen mag ‘Alle geslachten zullen mij voortaan gelukkig prijzen’ (Luc. 1:48) – en daar dus aan meedoen.
Dat wil niet zeggen dat er helemaal geen probleem zou zijn met een oecumenische Maria feestdag, waarin Rooms en protestant samen Maria gelukkig prijzen. De drie slagzinnen van de reformatie wijzen op het enige waarop het werkelijk aankomt: Solus Christus. Alleen door Hem ontvangen we genade op genade (Joh. 1:16). Het geloof richt zich dan ook alleen op Hem, de drager van de enige naam op aarde die de mens redding biedt (Hand. 4:12). De Schrift is in haar geheel getuigenis van Hem (Joh. 5:39). Het probleem van de nieuwere Maria-dogma’s in de Rooms-katholieke kerk (over de onbevlekte ontvangenis en de hemelvaart van Maria) is dat ze het Solus Christus bedreigen. Maria wordt wel heel erg op één lijn gesteld met haar Zoon. God zij dank is er geen dogma gekomen over Maria als medeverlosseres. Maar de roep om dat dogma heeft wel herhaaldelijk geklonken. Het illustreert het gevaar van de andere genoemde leeruitspraken.
Dr. Munsterman doet het voorstel deze dogma’s ‘niet al te historisch en letterlijk’ te nemen, maar te kijken ‘naar de theologische en symbolische bedoeling’. Op die bedoeling ben ik nu juist niet helemaal gerust. Maar zijn voorstel wijst wel in de goede richting: laten we naar aanleiding van de feestdag voor Maria grondig en eerlijk doorspreken over wat ons verbindt en wat ons scheidt als het gaat om de moeder van onze Heer.
Binnenkort vieren we Hervormingsdag, 31 oktober. Als zelfs een gebeurtenis uit de kerkgeschiedenis een feestdag waard is, dan toch zeker dit heel bijzondere moment uit de heilsgeschiedenis, de boodschap aan de maagd Maria. Ik steun het voorstel om er een oecumenische feestdag voor Maria van te maken.
Barend Kamphuis
